شخصيت‌هاي فرهنگي مانند آقاي طياب به مرور زمان تبديل به گنجي بي‌پايان مي‌شوند
برگزاري شب سفر در ايران مرا به ياد رونمايي از چاپ اول كتاب درياي پارس انداخت كه با همت دوست گرامي آقاي علي دهباشي در سال 1385 و در خانه هنرمندان ايران برگزار شد.
در آن سال تنش در منطقه خليج فارس بالا گرفته بود و كتاب تقريبا همزمان با فيلم رونمايي شد. و به فاصله دو ماه به تجديد چاپ رسيد. در آن سال شبكه هاي اجتماعي مانند امروز حضور و نفوذ نداشتند بنابراين حضور كتاب و فيلم مستند راجع به ايران و خليج فارس جايگاه ويژه‌اي پيدا كرد. پيش از آن هم در سال 1381، يك سال پس از توليد فيلم همراه باد در دل تنهايي كوير، كتابي با همين نام و با عنوان دوم «يادداشتهاي تصويري كارگردان» منتشر شده بود كه به صورت تك‌رنگ و با طراحي كاملا آزاد متن و عكس- تمرين و تجربة خوبي بود براي گامهاي بعدي و رسيدن به طراحي و تركيبي كه بار تصويري متن را خنثي نكند. در طول مسير اين آزمون و خطاها، فيلم‌هاي زاگرس و البرز هم ساخته شد و ما از آقاي طياب جا مانديم. دليل هم داشت. ايشان استاد مسلم كار خويش بودند و زمان زيادي هم درگير توليد فيلم. يك دليل ديگر هم داشت. ما پس از چند آزمون و خطا به اين نتيجه رسيده بوديم كه ساختار 8 عنوان كتاب را با هم تعريف كنيم. جملة كليدي آقاي طياب براي من اين بود كه كتاب و فيلم دو رسانه متفاوت هستند و هر كدام كاركرد خودش را دارد؛ ما در فيلم بيان خودمان را داريم و شما هم براي كتاب‌ها بيان و ساختار خود را تعريف كنيد. رسيدن به اين تعريف براي ساختار 4 كتاب فارسي و 4 كتاب انگليسي، تعريف مخاطب در زبان مقصد، ترجمه و ويرايش به زبان انگليسي كه تقريبا همزمان با زيرنويس فيلمها انجام مي‌شد بسيار دشوار بود. به دليل افزايش حجم متن ترجمه نسبت به متن فارسي بايد به الگويي ميرسيديم كه هر فصل كتاب فارسي مانند همان فصل در كتاب انگليسي باشد، با همان عكسها در همان جايي از متن كه در نسخه فارسي تعريف شده. بنابراين هر عنوان كتاب فارسي با نسخه انگليسي كتاب همزمان طراحي مي‌شد تا با كم و زياد شدن صفحهها ضرباهنگ متن كتاب و عكسهاي انتخاب‌شده تغيير نكند و در جاي خود قرار گيرد. براي پديدآوردن چنين آثاري كه مانند آثار ترجمه‌شده، مرجعي در مبدا ندارد و مشابه آن نيز موجود نيست و همچنين براي همسازي تمام موارد (از متن و منابع، سطر و اندازة حروف، تا رنگ و طرح و نقشه و عكس) بايد فكر شود و چندباره كنترل شود به خصوص كه اين آثار در حوزه ايرا‌ن‌شناسي قرار داشته باشد.
چهارده‌سال زمان واقعي براي شكل‌گيري اين مجموعه است ولي در حقيقت بخشي از آن در همنشيني با آقاي طياب سپري شد. گاهي هم حضور دوست عزيزي همچون آقاي نقشبندي يا جا گذاشتن كتابي و كلاهي دستاويز مي‌شد براي ديدار مجدد.
شخصيت‌هاي فرهنگي مانند آقاي طياب به مرور زمان تبديل به گنجي بي‌پايان مي‌شوند. دانش و تجربه درهم افزايي قرار مي‌گيرند و نتيجة آن بينشي خلاق مي‌شود كه به هر پديده از زاويه‌هاي ديگري هم نگاه مي‌كند.
مجموعه كتاب‌هاي سفر در ايران و فيلم‌هاي همراه نيز بر همين مبنا شكل گرفت تا با شناختي جديد چشم ما را روشن كند.
در نهايت، فكر و اجراي اين مجموعه روايت ماست از سفر در ايران و مهمترين چيزي كه از آقاي طياب آموختم اين است كه در حوزة كار فرهنگي هميشه جاي كار براي همه هست. از خانم هايده مشايخ و خانم صوفيا كوتلاكي كه در ترجمه و ويرايش به زبان انگليسي و زيرنويس فيلمها با صبوري ياري‌گر اين پروژه بودند تشكر ميكنم. از همكارانم كه نامشان در شناسنامه كتاب‌ها درج شده به پاس همت، دقت و حوصله‌اي كه به خرج دادند تشكر ميكنم و همچنين از دوست و همكار خوبم آقاي مهدي ميردشتي و همكاران فرهنگسراي ميردشتي كه اگر ياريشان نبود اين مجموعه هم با اين كيفيت اينجا نبود.
اميدوار هستم گشايشي نيز در شرايط اقتصادي چاپ و نشر مجموعه سفر در ايران به زبان انگليسي به‌وجود آيد تا در نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران با حضور آقاي طياب و دوستان گرامي رونمايي شود.
همچنين اميدوار هستم مجموعه سفر در ايران مورد پسند دوست‌داران فرهنگ ايران قرار گيرد.
مسعود كازري
مديرمسئول انتشارات كتاب خورشيد
اول بهمن 1394 خورشيدي
