همه چیز را همگان دانند
عبدالرضا گرشاسبی
نکته: انتخاب ناشر در مترجم و کتاب‌های ترجمه‌ای یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که متاسفانه در شتابزدگی تولید کتاب در کشور ما چندان به آن اهمیت داده نمی‌شود. با یکی از ناشران کشور که سهمی معتبر در پرداختن به ترجمه آثار خوب برای مخاطبان کتاب دارد به گفت‌وگو نشسته‌ایم. خلاصه‌ای از این گفت‌وگو را با هم مرور می‌کنیم:
آقای کازری! به نظر می‌رسد که گرایش بسیار زیادی به ادبیات ایتالیا دارید. در این بازار راکد چه دلخوشی باعث پرداختن دقیق، ظریف و البته زیبا و جذاب شما به ادبیات ایتالیا شده است؟
تابستان سال ۱۳۶۰ بود که با حضور در دفتر چاپ میهن در کنار پدرم، زنده‌یاد محمد کازری، به فراگیری مراحل مدیریت چاپ مشغول شدم. آن روزها، وقت استراحت، گنجینه کتاب‌های چاپشده در طول ۳۰ سال فعالیت چاپ میهن را مرور می‌کردم. آن کتاب‌ها هر کدام به نوعی با من سخن می‌گفتند. کتاب، یک جور قدرت جاذبه عجیبی دارد. هر چه بود با آنها سرگرم بودم. کتاب ویکنت شقهشده اثر ایتالو کالوینو با ترجمه بهمن محصص که در سال ۱۳۴۰ در چاپ میهن چاپ شده بود هم در آن گنجینه قرار داشت. خواندن همان کتاب کالوینو، دریچه‌ای به جهان جادویی ادبیات و جهانبینی او روی من باز کرد و تاثیری زیاد بر من گذاشت و بعدها با آثار دیگر این نویسنده برجسته آشنا شدم. پس از شکلگیری طبقه‌بندی حرفه‌ای و موضوعی‌مان در کتاب خورشید، راهنمایی‌های دکتر رضا قیصریه بخشی از خاطراتم را زنده کرد و به سمت ادبیات ایتالیا گرایشی بیشتر پیدا کردم. همچنین متوجه شدم که کتابهایی از نویسندگان ایتالیایی به صورت پراکنده و بعضا با ترجمههایی ضعیف از زبانهای دیگر در بازار وجود دارد و جای یک مجموعه منسجم با ترجمه خوب از زبان اصلی ایتالیایی، به‌عنوان شاخهای مهم از ادبیات جهان در ایران خالی است. البته در ۱۲ سالی که از شکلگیری این مجموعه میگذرد ناشران دیگری نیز آثار خوبی از نویسندگان ایتالیا منتشر کردهاند اما جای کار بسیاری وجود دارد. امروز خوشحالم که توانسته‌ایم با انتخاب‌هایی متناسب و همکاری بهترین مترجمان زبان ایتالیایی،۳۲ عنوان از برجستهترین آثار نویسندگان ادبیات ایتالیا را منتشر کنیم. البته ۱۰ عنوان دیگر هم در برنامه کاری و مراحل پیشتولید و تولید قرار دارند.
خودتان استقبال خوانندگان از آثار ادبی خارجی خصوصا ادبیات ایتالیایی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
طیفهای متفاوتی که علاقهمند به ادبیات داستانی‌اند، خوانندگان این آثار بوده و هستند. تفاوت سبک، فرهنگ و جهانبینی این آثار با دیگر ادبیات مطرح در جامعه مانند آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی یا آمریکای لاتینی باعث رونق این مجموعه بوده. به صورتی که در کلاسهای داستانخوانی و داستاننویسی پیشنهاد و معرفی شده و مورد نقد قرار گرفته است.
به نظر می‌رسد که ناشران ما ترجیح میدهند بیشتر آثار ترجمه منتشر کنند. این فرض را چطور می‌بینید؟
خب به این قدرت و شدت شاید نتوان درباره ناشران ایران نظر داد. اجازه بدهید پرسش شما را از زاویه‌ای دیگر که خودمان در کتاب خورشید تجربه کرده‌ایم پاسخ دهم. ما در بخش تالیف، آثار بسیار زیادی منتشر کرده‌ایم. ترجمه هم بخشی از آثاری است که به آن پرداخته‌ایم. در بخش تالیف ایرانشناسی، ادبیات و هنر ایران حوزه کار ما است. در بخش ترجمه ادبیات داستانی و برگزیدههای ادبی هم سعی کرده‌ایم با علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی در سنین مختلف تعامل داشته باشیم. بنابراین طبق مثل «همهچیز را همگان دانند» فکر میکنم کشور ما، زبان و فرهنگ فارسی جزیی از جهان است. پس میتوانیم از همگان همهچیز را بیاموزیم و درنتیجه، گرایش به نشر ترجمه آثار فرهنگهای دیگر گستره بیشتری دارد. همچنین از نظر صرف زمان و هزینه هم اقتصادیتر است.
